Đã đến lúc cần một cách tiếp cận mới trong việc quản lý thị trường vàng. Thay vì chỉ tập trung vào việc kiểm soát, minh bạch hóa hoặc bình ổn thị trường, cần xây dựng niềm tin vào các lớp tài sản hợp pháp. Vàng không phải là vấn đề cần quản lý, mà là tài sản cần sự tin tưởng.
Khi thị trường còn thiếu sự lựa chọn vào hệ thống tài sản chính thức, mọi cải cách vàng chỉ tập trung vào việc giải quyết các triệu chứng mà không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ. Câu hỏi chiến lược quan trọng ở tầm quốc gia nên là: “Làm sao tạo ra nhiều lớp tài sản đủ niềm tin để người dân không phải chọn vàng như lựa chọn duy nhất?”
Thực tế, chênh lệch cao giữa giá vàng trong nước và thế giới gây bức xúc hiện nay không phải là nguyên nhân, mà là triệu chứng, phản ánh niềm tin yếu vào các tài sản khác như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, hoặc hệ thống ngân hàng và kinh tế vĩ mô toàn cầu.
Một vấn đề tồn tại ở thị trường tài sản ở Việt Nam là sự quá mỏng và phân cực, không có các lớp tài sản trung gian như chứng chỉ vàng, vàng số, kênh tiết kiệm lãi suất chống lạm phát. Sự vắng mặt của những lựa chọn này khiến vàng trở thành một tài sản hấp dẫn, dù chỉ là phản ánh sự thiếu niềm tin vào các tài sản khác.
Để giải quyết vấn đề này, cần tạo ra cơ chế biến vàng thành một loại tài sản có thể trở thành “cục pin tâm lý” – có thể sạc đầy niềm tin khi đồng Việt Nam (VND) bị nghi ngờ, mà không cần tiêu tốn ngoại tệ. Cơ chế “cục pin tỷ giá” có thể giúp ổn định tỷ giá và giảm áp lực lên thị trường vàng.
Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế bảo vệ “pin tỷ giá” thông qua công cụ giúp người dân có thể chuyển từ vàng sang VND (và ngược lại) qua các định chế tài chính được kiểm soát.
Trong kỷ nguyên tài sản số hiện nay, việc token hóa vàng – biến vàng vật lý thành tài sản kỹ thuật số có thể giao dịch – đang nổi lên như một xu hướng toàn cầu. Cần nghiên cứu và triển khai các giải pháp này để tạo ra thị trường tài sản có niềm tin cao hơn, cũng như mở rộng cơ hội cho nhà đầu tư.
Kết luận, thông qua khung tư duy và đề xuất trong bài viết này, có thể thấy rằng chênh lệch giá vàng không nằm trong vàng, mà trong khoảng trống giữa các tài sản, giữa chính sách và niềm tin. Do đó, các cải cách thị trường không nên nhắm vào việc quản lý giá, mà nên tập trung vào việc cải cách cấu trúc thị trường vàng để tạo ra một thị trường tài sản đa dạng và đáng tin cậy hơn.
