Ngành vận tải hàng hóa của Việt Nam đang phải đối mặt với sự gia tăng đáng kể các chi phí logistics trong bối cảnh đàm phán thương mại giữa Mỹ và các quốc gia trên thế giới đang diễn ra. Mặc dù Hiệp định tạm hoãn thuế quan của Mỹ đã mở ra những cơ hội kinh doanh mới, nhưng đồng thời cũng tạo ra thách thức lớn về việc thích ứng với những thay đổi trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Được biết, ngành logistics tại Việt Nam hiện có trị giá khoảng 42 tỷ USD và đang tăng trưởng với tốc độ 14-16% mỗi năm. Tuy nhiên, việc áp dụng thuế quan đã dẫn đến giảm khối lượng hàng hóa, từ đó làm tăng chi phí logistics. Cụ thể, cước vận chuyển container đến bờ Tây Hoa Kỳ đã tăng từ 1.850 USD lên 2.950 USD, còn đến bờ Đông tăng từ 2.000 USD lên gần 5.000 USD/container. Ngoài ra, phí lưu kho tại cảng Los Angeles có thể lên tới 500 USD/ngày/container.
Các doanh nghiệp Việt Nam đã có những bước chuẩn bị nhất định để đối mặt với những thách thức này. Tuy nhiên, thách thức lớn mà họ phải vượt qua là sắp xếp nguồn lực và đưa ra quyết định hiệu quả. Phần lớn doanh nghiệp vẫn dựa vào cảm tính và ý chí lãnh đạo, thay vì dựa vào phân tích dữ liệu. Tình trạng chuyển đổi số chậm cũng cản trở khả năng thích ứng của các doanh nghiệp lớn và vừa.
Ông Trần Chí Dũng, Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ logistic Việt Nam (VLA), nhận định rằng thời gian 90 ngày hoãn áp thuế của Mỹ là chưa đủ để doanh nghiệp trong nước kịp thích ứng với các thay đổi trong chuỗi cung ứng. Ông cho rằng việc điều chỉnh nguồn cung, quy trình sản xuất hay kênh phân phối không thể diễn ra trong vài tháng mà cần tới vài năm.
Ông Nguyễn Ngọc Thạch, CEO của Smart-Link Logistics, cho rằng trong ngắn hạn, việc Mỹ thay đổi mức áp thuế nhập khẩu với nhiều mặt hàng có thể gây ảnh hưởng nhẹ đến số lượng đơn hàng xuất khẩu. Tuy nhiên, về dài hạn, các mặt hàng thiết yếu và có lợi thế cạnh tranh của Việt Nam sẽ ít bị ảnh hưởng, thậm chí có cơ hội tăng trưởng tốt hơn.
Để đối phó với sự biến động khó lường, các doanh nghiệp logistics đã dần thích nghi bằng cách linh hoạt điều chỉnh lịch trình và đầu tư mạnh vào hạ tầng. Họ cũng đã chủ động xây dựng kịch bản ứng phó và tận dụng mạng lưới 17 FTA mà Việt Nam đã ký kết để mở rộng thị trường.
Dự báo về tác động từ mức thuế mới đối với một số ngành hàng xuất khẩu sang Mỹ, các chuyên gia nhận định rằng sẽ khiến đơn hàng giảm từ 10-15% trong 1-3 tháng đầu. Tuy nhiên, đây chỉ là sự điều chỉnh ngắn hạn, bởi các đối thủ cạnh tranh có thể mở ra cơ hội dài hạn cho hàng hóa Việt Nam.
Để nâng cao lợi thế cạnh tranh, các doanh nghiệp logistics cần chuyển đổi vai trò từ “hỗ trợ phía sau” sang “mở đường” cho hàng hóa ra thị trường. Đồng thời, họ phải đóng vai trò như “người quản lý chuỗi cung ứng”, hỗ trợ khách hàng tái cấu trúc chuỗi cung ứng một cách linh hoạt và hiệu quả hơn trong bối cảnh nhiều biến động toàn cầu.
