Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, vai trò của người có ảnh hưởng (KOL) trên môi trường số ngày càng trở nên quan trọng. Không chỉ đơn thuần là những người lan tỏa thông tin, KOL còn đóng vai trò là nguồn cảm hứng và cầu nối giữa các cộng đồng. Tuy nhiên, để đảm bảo hoạt động của KOL diễn ra một cách hiệu quả và có trách nhiệm, việc thiết lập cơ chế quản lý phù hợp là điều cần thiết.
Tại tọa đàm ‘Kiến tạo niềm tin số’ do Hiệp hội An ninh mạng quốc gia tổ chức vào ngày 28/7 vừa qua, các chuyên gia đã có một cuộc thảo luận sâu về vai trò và trách nhiệm của KOL trong thời đại số. Theo nhận định của các chuyên gia, tại nhiều quốc gia, KOL không chỉ là một công cụ marketing đơn thuần mà đã trở thành biểu tượng của ‘sức mạnh mềm’, có khả năng ảnh hưởng lớn đến xã hội.
Vai trò của KOL không thể tách rời trách nhiệm của họ. Một mặt, KOL cần được tạo điều kiện để phát huy tối đa sức ảnh hưởng tích cực, thúc đẩy sự phát triển về kinh tế, văn hóa và truyền thông. Mặt khác, cần có các cơ chế quản lý phù hợp để định hướng hành vi, tăng cường trách nhiệm xã hội và ngăn chặn những hệ lụy tiêu cực từ nội dung sai lệch.
Thực trạng hiện nay cho thấy có không ít KOL đã lợi dụng sức ảnh hưởng của mình để lan truyền thông tin sai lệch, cổ súy cho những nội dung độc hại, sai sự thật hoặc quảng cáo sản phẩm kém chất lượng. Đặc biệt, trong môi trường số, chỉ một phát ngôn thiếu kiểm chứng hoặc một nội dung lệch chuẩn cũng có thể gây ra tác động tiêu cực không nhỏ đến cộng đồng và xã hội.
Chính phủ nhiều nước đã xây dựng các khuôn khổ pháp lý và chính sách khuyến khích sự minh bạch thông tin, chuẩn hóa nội dung quảng bá và tăng cường quản lý đối với hoạt động của KOL. Mục đích là nhằm cân bằng giữa việc phát triển kinh tế và bảo vệ cộng đồng.
Tại Mỹ, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) là cơ quan chính thức chịu trách nhiệm đưa ra các hướng dẫn cho hoạt động của KOL. Nguyên tắc cốt lõi trong các quy định của FTC là tính minh bạch và ‘sự thật trong quảng cáo’. Các yêu cầu công khai của FTC rất rõ ràng: KOL phải luôn làm rõ cho người theo dõi biết nếu một bài đăng, video hoặc tuyên bố có nội dung quảng cáo. Quý vị có thể tìm hiểu thêm về quy định này tại đây.
Tại Thái Lan, một nghiên cứu vào năm 2024 cho thấy KOL và YouTuber được xếp hạng trong số 10 nghề nghiệp mơ ước hàng đầu của thanh thiếu niên Thái Lan, thậm chí đứng trước cả luật sư và phi công. Điều này phản ánh KOL đã trở thành một lực lượng nghề nghiệp thực sự trong nền kinh tế số.
Trước thực tế đó, Thái Lan đã đề xuất ban hành luật quản lý người có ảnh hưởng trên mạng xã hội. Hội đồng Phát triển kinh tế và xã hội nước này đề nghị Chính phủ thiết lập hệ thống đăng ký cho những người có ảnh hưởng ở Thái Lan và ban hành các chính sách hỗ trợ như đào tạo kỹ năng và các hỗ trợ khác liên quan đến nghề nghiệp cho KOL.
Ở Việt Nam, sự phát triển của KOL cũng vô cùng mạnh mẽ. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều KOL chưa công khai rõ ràng tính chất thương mại của bài đăng, dẫn đến nguy cơ vi phạm pháp luật và làm giảm niềm tin của người tiêu dùng; cộng thêm việc thiếu quy tắc, chuẩn mực và tiêu chuẩn cộng đồng.
Để phát huy vai trò của KOL đối với sự phát triển của đất nước, bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của cơ quan chức năng đối với hoạt động của KOL, việc xây dựng một cộng đồng KOL gắn kết, có trách nhiệm và tinh thần dân tộc, cùng với các cơ chế tự kiểm soát mạnh mẽ, là điều vô cùng quan trọng.
