Chính phủ Việt Nam đang nỗ lực đẩy nhanh tiến độ xác minh danh tính liệt sĩ thông qua việc áp dụng các công nghệ hiện đại và tăng cường hợp tác quốc tế. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc giải quyết những tồn tại lâu năm liên quan đến công tác xác minh danh tính liệt sĩ.

Hiện nay, cả nước vẫn còn khoảng 300.000 mộ liệt sĩ mà thông tin về họ chưa được làm rõ, và có khoảng 180.000 hài cốt liệt sĩ cần được quy tập. Để giải quyết vấn đề này, các cơ quan chức năng đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030, sẽ xác định được danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN.

Việc ứng dụng công nghệ và mở rộng hợp tác quốc tế được coi là bước tiến mới, mang lại hy vọng sớm giải quyết được những tồn tại lâu năm, góp phần an dân và tri ân các anh hùng liệt sĩ. Sự hợp tác quốc tế và việc sử dụng các công nghệ hiện đại như giám định ADN sẽ giúp nâng cao hiệu quả và độ chính xác trong việc xác minh danh tính liệt sĩ.

Trước đó, công tác xác minh danh tính liệt sĩ đã được thực hiện thông qua các phương pháp truyền thống, nhưng tiến độ còn chậm và gặp nhiều khó khăn. Do đó, việc áp dụng công nghệ và tăng cường hợp tác quốc tế là cần thiết để đẩy nhanh tiến độ và giải quyết vấn đề này một cách triệt để.

Trong thời gian tới, các cơ quan chức năng sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp công nghệ hiện đại và tăng cường hợp tác quốc tế để đẩy nhanh tiến độ giám định ADN. Đồng thời, việc quy tập hài cốt liệt sĩ và xác minh danh tính cũng sẽ được thực hiện một cách khẩn trương và hiệu quả.

Không chỉ có Việt Nam mà nhiều tổ chức quốc tế và các nước cũng tích cực hỗ trợ Việt Nam trong công tác xác minh danh tính liệt sĩ và tìm kiếm hài cốt. qua đó tăng cường mối quan hệ hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau giữa các quốc gia, tổ chức trên thế giới và Việt Nam.

Ngân hàng Gen liệt sĩ: Một năm hoạt động, hơn 51.000 mẫu ADN thu nhận, 16 liệt sĩ vô danh được xác minh danh tính

Sau một năm hoạt động, Ngân hàng Gen liệt sĩ đã thu nhận hơn 51.000 mẫu ADN từ thân nhân, giúp xác minh danh tính 16 liệt sĩ vô danh. Dự án này là một nỗ lực nhân văn của Chính phủ, Bộ Công an và doanh nghiệp GeneStory, với mục tiêu tìm lại người thân cho hàng trăm nghìn gia đình.

Ngân hàng Gen liệt sĩ được thành lập vào ngày 23.7.2024, với nhiệm vụ sử dụng công nghệ giám định ADN hiện đại để xác minh danh tính của các liệt sĩ. Thông qua việc sàng lọc và đối chiếu ADN của thân nhân với các mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định được danh tính, ngân hàng gen tiến hành xác minh chính xác danh tính của các liệt sĩ.

Tính đến tháng 7.2025, ngân hàng gen đã tiếp nhận hơn 51.000 mẫu ADN từ thân nhân liệt sĩ tại 34 tỉnh, thành, đạt khoảng 5% mục tiêu quốc gia là 1 triệu mẫu vào năm 2030. Qua đó, hoàn thành phân tích, cập nhật vào cơ sở dữ liệu căn cước hơn 11.000 mẫu. Đặc biệt, tính đến thời điểm hiện tại đã xác định được danh tính 16 trường hợp.

Toàn bộ chi phí liên quan đến việc thu mẫu, phân tích, đối sánh và trả kết quả đều được miễn phí. Nguồn kinh phí thực hiện đến từ sự đóng góp của các doanh nghiệp trên cả nước.

GeneStory, đơn vị xây dựng Ngân hàng Gen liệt sĩ, cho biết ngân hàng được xây dựng hiện đại, bảo mật. Hệ thống hỗ trợ lưu trữ, phân tích chính xác hàng chục nghìn mẫu ADN, chuẩn hóa quy trình thu mẫu, kiểm soát chất lượng và đào tạo kỹ thuật viên.

Đến năm 2030, ngân hàng gen đặt mục tiêu hoàn thành việc thu nhận 1 triệu mẫu ADN từ thân nhân, góp phần xác định danh tính hàng chục nghìn liệt sĩ vô danh, đồng thời phục vụ cho việc quy tập hài cốt và nghiên cứu y học di truyền trong dài hạn.

Dự án không chỉ là một công trình khoa học mang tầm quốc gia, mà còn là biểu tượng cho lòng tri ân sâu sắc của dân tộc Việt Nam với những anh hùng đã ngã xuống vì hòa bình và độc lập của Tổ quốc.

Công nghệ trả lại danh tính cho liệt sĩ

Trong hành trình ‘trả lại tên’ cho các liệt sĩ, mới đây, Mỹ cũng đã bàn giao trang thiết bị, vật tư, hóa chất và quy trình xét nghiệm ADN cho Việt Nam nhằm phục vụ giám định hài cốt chưa định danh trong chiến tranh tại Việt Nam.

GS-TS Chu Hoàng Hà – Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) – cho biết, gần hai năm qua trong quá trình thực hiện giám định hài cốt, các nhà khoa học của Viện Sinh học và các chuyên gia quốc tế đã nỗ lực không ngừng để phát triển, tối ưu hóa và chuyển giao công nghệ phân tích ADN hài cốt liệt sĩ tiên tiến trên nền kỹ thuật giải trình tự thế hệ mới (NGS), dựa trên các chỉ thị SNP phù hợp với điều kiện đặc thù của Việt Nam do phần lớn các mẫu hài cốt đã bị phân hủy nặng sau nhiều thập kỷ trong môi trường nhiệt đới nóng ẩm.

Các kết quả thu được rất đáng ghi nhận: tỷ lệ chiết tách thành công ADN từ các mẫu hài cốt tăng từ 22% lên tới 70% – minh chứng cho một bước tiến quan trọng về công nghệ. Việc giải trình tự gen và phân tích chỉ thị SNP đã mở ra khả năng khớp nối với thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4 hoặc 5 thế hệ – điều chưa từng đạt được trước đây.

Đây là lần đầu tiên các chuyên gia đã chứng minh được tính khả thi của việc áp dụng công nghệ tiên tiến với nền tảng kỹ thuật SNP-NGS vào công tác giám định ADN hài cốt liệt sĩ Việt Nam.

Việc đầu tư, tiếp nhận và đưa vào vận hành các trang thiết bị phân tích ADN hiện đại đánh dấu một bước tiến quan trọng, giúp các nhà khoa học nâng cao năng lực kỹ thuật và làm chủ hoàn toàn công nghệ. Nhờ đó, quy trình phân tích mẫu hài cốt lâu năm được thực hiện trên quy mô lớn, với độ chính xác cao, mở ra khả năng khớp nối dữ liệu ADN giữa mẫu hài cốt và mẫu thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4-5 thế hệ.

Trải qua hơn một năm thực hiện, hàng nghìn cán bộ công an đã không ngại khó khăn, ngày đêm dày công thu thập mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ, góp phần đẩy mạnh hành trình “trả lại tên cho các Anh hùng” bằng việc áp dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và công nghệ gen tiên tiến. Những nỗ lực này đã mở ra những bước tiến đầy ý nghĩa trong việc tìm kiếm và xác định danh tính của các liệt sĩ.

Nhân kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn nút khởi động Ngân hàng Gen (ADN) thân nhân liệt sĩ chưa xác định thông tin và thân nhân liệt sĩ. Dự án này do Bộ Công an chủ trì thực hiện, với sự đồng hành của GeneStory, một đơn vị tiên phong trong việc tạo lập dữ liệu cho Ngân hàng gen. Sau tròn một năm triển khai, dự án đã thu được hơn 51.000 mẫu gen từ khắp mọi miền đất nước. Mỗi mẫu gen đại diện cho một tia hy vọng, thắp sáng lại niềm tin cho những gia đình đang ngày đêm mong ngóng thông tin về người thân đã mất.

Thành quả của dự án đã mang lại niềm vui cho 16 gia đình tìm lại được hài cốt người thân và giúp 16 liệt sĩ được trở về quê hương sau hàng chục năm bị mất tích tại các chiến trường xa. Một trong những trường hợp đáng chú ý là gia đình liệt sĩ Lương Bá Nho, người đã hy sinh vào năm 1970. Hài cốt của ông sau hơn 50 năm mất tích đã được tìm thấy tại nghĩa trang liệt sĩ Đức Cơ, tỉnh Gia Lai. Sự kiện này không chỉ mang lại niềm vui cho gia đình mà còn là minh chứng cho hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ gen trong việc xác định danh tính liệt sĩ.

Giáo sư Vũ Hà Văn, nhà đồng sáng lập GeneStory, khẳng định rằng công nghệ gen tiên tiến sẽ giúp nối lại những mảnh ghép của quá khứ và hiện tại. Theo ông, mỗi một mẫu gen được thu thập hôm nay không chỉ là mẫu vật sinh học thông thường mà còn là sự kết nối ký ức, sự nối dài của tình thân qua nhiều thế hệ.

Dự án Ngân hàng Gen Việt Nam đặt mục tiêu thu thập 1 triệu mẫu gen từ thân nhân để xác định danh tính cho khoảng 500.000 liệt sĩ. Với sự hỗ trợ của các thuật toán AI và hệ thống dữ liệu tham chiếu đặc trưng của người Việt, dự án hứa hẹn sẽ mở ra một kỷ nguyên mới trong việc xác định danh tính liệt sĩ và ứng dụng trong các lĩnh vực khác như chăm sóc sức khỏe cá nhân hóa và y tế.

Có thể thấy, việc ứng dụng công nghệ gen và trí tuệ nhân tạo trong việc thu thập và phân tích mẫu ADN đã mang lại những kết quả tích cực trong việc tìm kiếm và xác định danh tính liệt sĩ. Dự án Ngân hàng Gen Việt Nam không chỉ giúp tìm lại tên cho các Anh hùng mà còn góp phần xây dựng một cơ sở dữ liệu quý giá cho việc chăm sóc sức khỏe và nghiên cứu khoa học trong tương lai.