Công ty Cổ phần Hợp tác Kinh tế và Xuất Nhập khẩu Savimex (SAV) đang trải qua một giai đoạn đầy thách thức, phản ánh những tác động bất ngờ của chính sách thuế quan đối ứng của Mỹ đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Theo báo cáo tài chính quý 2/2025 mới được công bố, Savimex đạt doanh thu gần 238 tỷ đồng, giảm 6% so với cùng kỳ năm trước.

Mặc dù lãi gộp của công ty tăng 15%, đạt gần 41 tỷ đồng và các chi phí bán hàng, quản lý doanh nghiệp được kiểm soát tốt, nhưng khoản lỗ tài chính đột biến lên tới 39 tỷ đồng đã khiến Savimex lỗ ròng 22,6 tỷ đồng trong quý 2/2025. Đây là lần đầu tiên công ty này lỗ trở lại kể từ quý 4/2023.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này bắt nguồn từ việc nắm giữ gần 3,4 triệu cổ phiếu của hãng xuất khẩu may mặc CTCP Dệt may – Đầu tư – Thương mại Thành Công (TCM). Savimex cho biết những thông tin liên quan đến chính sách thuế quan của Mỹ đã tác động tiêu cực đến giá thị trường của khoản đầu tư tài chính này, dẫn đến việc phải trích lập dự phòng tính đến cuối tháng 6.

Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu của các công ty xuất khẩu đang đối mặt với áp lực lớn kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố chính sách thuế quan đối ứng. Mặc dù đã có sự hồi phục đáng kể, cổ phiếu TCM và SAV vẫn giảm giá lần lượt 26% và 11% so với đầu năm, trong khi VN-Index tăng 17% tính đến 9h39 phiên 22/07.

Tình hình này cho thấy sự nhạy cảm của các doanh nghiệp Việt Nam với các chính sách thuế quan quốc tế và tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của họ. Việc phải đối mặt với những biến động trên thị trường chứng khoán và ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh buộc các doanh nghiệp như Savimex phải tìm cách thích nghi và điều chỉnh chiến lược kinh doanh cho phù hợp.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang biến động mạnh mẽ do các chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, các doanh nghiệp trên khắp thế giới đang phải nỗ lực thích nghi với một môi trường thương mại đầy thách thức. Việc áp dụng các chiến lược như “kỹ thuật thuế quan” (tariff engineering) để giảm thiểu gánh nặng thuế hoặc đàm phán lại hợp đồng với nhà cung cấp đang trở thành xu hướng phổ biến. Đối mặt với thực tế mới, các doanh nghiệp toàn cầu buộc phải lựa chọn giữa việc thích nghi hoặc chịu thiệt hại nặng nề.

Nhiều công ty lớn như Conagra Brands, Nike và Fastenal đang phải đối mặt với chi phí tăng cao và gián đoạn trong chuỗi cung ứng. Việc tăng giá sản phẩm do chi phí nguyên liệu tăng cao hoặc tìm cách tối ưu hóa chuỗi cung ứng đang là những giải pháp được nhiều doanh nghiệp áp dụng. Chẳng hạn, Conagra phải tăng giá các sản phẩm đóng hộp do chi phí thép tấm nhập khẩu tăng, trong khi Nike dự kiến chi thêm 1 tỷ USD cho thuế nhập khẩu và có kế hoạch tăng giá sản phẩm.

Để đối phó với những thách thức này, các doanh nghiệp đang áp dụng một quy trình 3 bước: lập bản đồ các nhà cung cấp thượng nguồn, định lượng tác động tài chính của thuế quan và triển khai các chiến lược giảm thiểu. Việc ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để cung cấp thông tin chi tiết về chuỗi giá trị cũng đang giúp các doanh nghiệp biến những “điểm mù” thành cơ hội hành động.

Một số công ty như Hewlett Packard đã chủ động chuyển hướng sản xuất sang các quốc gia ít chịu ảnh hưởng bởi thuế quan như Thái Lan, Việt Nam hoặc Mexico để giảm thiểu rủi ro từ các mức thuế mới. Chiến lược này không chỉ giúp các công ty tiết kiệm chi phí mà còn thể hiện sự linh hoạt trong việc đối phó với chính sách thuế quan.

Áp dụng “kỹ thuật thuế quan” đang trở thành một chiến lược nổi bật. Các doanh nghiệp như Delta Air Lines đã áp dụng kỹ thuật này để tránh mức thuế cao. Bằng cách tháo động cơ do Mỹ sản xuất từ các máy bay Airbus A321neo ở châu Âu và vận chuyển riêng chúng về Mỹ, Delta đã tránh được thuế nhập khẩu đối với toàn bộ máy bay.

Tariff engineering không phải là một khái niệm mới, nhưng đang ngày càng được các doanh nghiệp áp dụng. Từ việc thêm các túi khóa kéo nhỏ vào sản phẩm áo mặc để chuyển chúng sang danh mục hàng chịu mức thuế thấp hơn, đến việc sử dụng đế lông để biến giày thể thao thành “dép đi trong nhà”, các công ty đang tìm mọi cách để giảm thiểu chi phí thuế.

Tuy nhiên, không phải lúc nào tariff engineering cũng suôn sẻ. Các công ty như Ford đã phải trả giá đắt khi cố gắng lách thuế và bị phạt hàng trăm triệu USD. Ngoài ra, việc sử dụng các kho ngoại quan để tạm hoãn nộp thuế cũng đang trở thành một chiến lược phổ biến.

Sự bất ổn từ chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp mà còn làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu. Các doanh nghiệp lớn đang dự báo những tác động tiêu cực từ thuế quan và đang tìm cách thích nghi. Việc lập kế hoạch mang tính dài hạn và liên tục đánh giá lại chiến lược đang trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng.

Trong bối cảnh các cuộc đàm phán thương mại vẫn tiếp diễn, một thông điệp đang hiện lên rõ ràng: thích nghi hoặc bị tụt hậu. Những công ty chủ động điều chỉnh chuỗi cung ứng, tận dụng các kẽ hở thuế quan hợp pháp và liên tục đánh giá lại chiến lược của mình sẽ có cơ hội vượt qua cơn bão thuế quan và định vị bản thân để phát triển trong một thế giới thương mại đầy bất định.

Trong bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ chính sách thuế quan và rào cản thương mại của các quốc gia, đặc biệt là Hoa Kỳ. Để giúp doanh nghiệp Việt Nam nắm bắt được những thông tin mới nhất về thị trường này, Hội thảo “Xúc tiến thương mại sang thị trường Hoa Kỳ” đã được tổ chức với sự tham gia của hơn 230 doanh nghiệp.

Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) Hoàng Minh Chiến nhấn mạnh rằng, thách thức này đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam phải không ngừng đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh, cách mạng hóa phương thức sản xuất kinh doanh và xây dựng thương hiệu mạnh để đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế.

Tại hội thảo, các chuyên gia đã phân tích đặc điểm, xu hướng tiêu dùng và quy định kỹ thuật tại thị trường Hoa Kỳ. Đồng thời, hướng dẫn doanh nghiệp về quy tắc xuất xứ, thủ tục kiểm tra hải quan và thuế nhập khẩu. Các chuyên gia cũng chia sẻ góc nhìn thực tiễn khi kinh doanh tại thị trường Hoa Kỳ và giới thiệu các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến thương mại tại thị trường này.

Ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ, đánh giá rằng Việt Nam đã trở thành một nhân tố quan trọng trong chuỗi cung ứng sản xuất quốc tế và thu hút lớn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Việt Nam cũng trở thành nguồn cung cấp hàng hóa sản xuất quan trọng cho các thị trường trên toàn thế giới, trong đó có Hoa Kỳ.

Số liệu của Bộ Thương mại Hoa Kỳ cho thấy, tính đến hết tháng 5/2025, kim ngạch thương mại hai chiều của Việt Nam và Hoa Kỳ đạt 80 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ đạt 70,5 tỷ USD, tăng 39,9% và nhập khẩu khoảng 5,7 tỷ USD. Việt Nam xuất siêu sang Hoa Kỳ ở mức 64,8 tỷ USD, đứng thứ 5 sau Trung Quốc, Thụy Sỹ, Mexico và Ireland.

Để ứng phó với thách thức thuế quan mới từ Hoa Kỳ, ông Đỗ Ngọc Hưng khuyến nghị các doanh nghiệp Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu thông qua các Hiệp định Thương mại tự do (FTA), đặc biệt là các FTA thế hệ mới. Đồng thời, các doanh nghiệp cần kích thích nhu cầu nội địa thông qua các biện pháp thúc đẩy tiêu dùng trong nước để bù đắp cho nguy cơ suy giảm xuất khẩu.

Về phía các cơ quan quản lý, cần củng cố năng lực xuất khẩu thông qua định hướng doanh nghiệp đầu tư vào nâng cao khả năng cạnh tranh của các ngành công nghiệp hỗ trợ, nền tảng, nâng cấp công nghệ và khuyến khích đổi mới. Ngoài ra, cần tăng cường khả năng phục hồi và đa dạng hóa chuỗi cung ứng, giảm sự phụ thuộc vào các nguồn nguyên liệu thô và hàng hóa trung gian tập trung ở một thị trường.

Bộ Công Thương cũng như các cơ quan chức năng khác sẽ tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam trong việc xúc tiến thương mại và đầu tư vào thị trường Hoa Kỳ, nhằm tăng cường kim ngạch thương mại hai chiều và巩固 vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chính sách thuế quan dưới thời Tổng thống Donald Trump có thể mang lại cho ngân sách Mỹ một khoản thu khổng lồ lên đến 2.700 tỷ USD trong thập kỷ tới, theo đánh giá của Morgan Stanley. Chiến lược thuế quan mới được áp dụng gần đây giống như một bức tranh ghép mảnh, với mỗi mảnh là một ngành hàng, một đối tác thương mại khác nhau, tạo nên một tổng thể đa sắc và khó đoán.

Morgan Stanley chỉ ra rằng, chính quyền của ông Trump đã chuyển từ việc áp dụng mức thuế đồng loạt cho toàn bộ hàng nhập khẩu sang chiến lược đánh thuế có chọn lọc – theo từng quốc gia, từng nhóm hàng hóa. Sự thay đổi này khiến chính sách thuế trở nên phức tạp và tác động đến thị trường theo nhiều cách khác nhau.

Cụ thể, 21% tổng kim ngạch nhập khẩu vào Mỹ hiện được miễn thuế, nhưng mức độ miễn trừ rất khác nhau giữa các đối tác. Ví dụ, 30% hàng từ EU và 64% từ Malaysia được miễn thuế. Trong khi đó, Nhật Bản và Hàn Quốc chịu mức thuế tương ứng là 50% và 30%, chủ yếu trong lĩnh vực ô tô và linh kiện.

Việc áp thuế cũng không thống nhất về thời điểm, có mức áp ngay, có mức bị trì hoãn hoặc bị thay đổi theo tiến trình đàm phán. Điều này khiến tác động của chính sách thuế trở nên khó lường hơn bao giờ hết.

Theo tính toán của Morgan Stanley, nếu duy trì mức thu như hiện tại, Kho bạc Mỹ có thể thu tới 2.700 tỷ USD trong 10 năm tới – một con số chưa từng có tiền lệ. Tuy nhiên, đi kèm với đó là rủi ro lạm phát. Đồng USD đã mất giá 10% kể từ đầu năm 2025, trong khi thuế quan leo thang có thể đẩy giá hàng hóa nhập khẩu tăng mạnh, trực tiếp tạo áp lực lên lạm phát và biên lợi nhuận doanh nghiệp.

Không phải tất cả các ngành đều bị tác động tiêu cực. Các công ty công nghệ có thể hưởng lợi từ đồng USD yếu, nhưng các doanh nghiệp vừa và nhỏ và những công ty phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu lại đang đối mặt với chi phí đầu vào tăng mạnh và rủi ro gián đoạn sản xuất.

Chính sách thuế hiện tại giống như một mê trận, rất động, rất linh hoạt – và cũng rất bất định. Khi cuộc chơi thuế quan bước sang giai đoạn phức tạp hơn, giới đầu tư, doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ đang bước vào một kỷ nguyên mới – nơi ngân sách Nhà nước có thể bội thu, nhưng đổi lại là áp lực ngày càng lớn đè lên vai chính người dân.