Thị trường chứng khoán Việt Nam đã chính thức vượt mốc 1.500 điểm trong phiên giao dịch ngày 18-7-2025, quay trở lại vùng đỉnh lịch sử từng thiết lập trong giai đoạn 2021-2022. Đà tăng trưởng này được dẫn dắt bởi dòng tiền đồng thuận từ cả trong nước và quốc tế, phản ánh kỳ vọng lớn vào triển vọng kinh tế vĩ mô và diễn biến tích cực của thị trường trong thời gian tới.

Hành trình đầy thách thức của thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua một năm 2022 đầy khó khăn, với sự sụt giảm mạnh do cú sốc từ xung đột địa chính trị và chính sách tiền tệ thắt chặt toàn cầu. Khủng hoảng trái phiếu doanh nghiệp, sự kiện SCB và làn sóng rút ròng mạnh từ khối ngoại đã khiến VN-Index lao dốc xuống mức thấp 873 điểm. Tuy nhiên, bước sang giai đoạn 2023-2024, thị trường đã dần ổn định với xu hướng nới lỏng tiền tệ trở lại. Chính phủ tích cực triển khai các giải pháp hỗ trợ hồi phục kinh tế đã giúp cải thiện tâm lý nhà đầu tư và chỉ số dần hồi phục.

Tuy nhiên, sóng gió lại xuất hiện trong nửa đầu năm 2025 khi có thông tin về việc Mỹ sẽ áp thuế lên hàng hóa Việt Nam. Điều này đã khiến VN-Index giảm sốc hơn 250 điểm chỉ trong một tuần. May mắn là thị trường đã từng bước hồi phục sau khi Mỹ tạm hoãn áp thuế để đàm phán. Đến đầu tháng 7, thông tin sơ bộ ban đầu về việc Mỹ sẽ giảm mạnh thuế cho Việt Nam đã trở thành chất xúc tác mạnh mẽ giúp thị trường bứt phá lên vùng 1.500 điểm. Dòng tiền bị nén trước đó đã được giải phóng, kết hợp với kỳ vọng lớn vào chính sách vĩ mô và định hướng tái cơ cấu kinh tế, tạo nền tảng cho một chu kỳ tăng trưởng mới.

Một điểm đáng chú ý trong đợt tăng lần này là sự trở lại mạnh mẽ của khối ngoại. Sau giai đoạn bán ròng kéo dài từ năm 2023 đến nửa đầu năm 2025, khối này đã bất ngờ đảo chiều mua ròng mạnh hơn 12.700 tỷ đồng chỉ trong nửa đầu tháng 7-2025. Điều này phản ánh sự thay đổi rõ nét trong kỳ vọng đầu tư. Sự đảo chiều này đến sau khi Việt Nam và Mỹ đạt được thỏa thuận sơ bộ ban đầu về thuế quan với mức thuế tương đối thấp. Bên cạnh đó, tình hình vĩ mô trong nước tiếp tục duy trì tích cực và khả năng thị trường được nâng hạng ngày càng cao.

Dòng tiền từ các quỹ ETF, nhà đầu tư chủ động và dòng vốn qua P-Notes đang tích cực giải ngân trở lại, đặt niềm tin vào một chu kỳ tăng trưởng mới của thị trường Việt Nam. Những yếu tố đặc biệt tạo nên ‘cú vượt vũ môn’ lần này là đà tăng của thị trường hiện nay được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố thuận lợi từ cả trong nước lẫn quốc tế. Ở bên ngoài, rủi ro địa chính trị và bất ổn thương mại đang dần được xoa dịu, trong khi chính sách tiền tệ toàn cầu có xu hướng nới lỏng hơn.

Tâm lý nhà đầu tư quốc tế cũng bắt đầu tích cực hơn, dòng vốn có xu hướng quay lại các nước đang phát triển, chuẩn bị cho một chu kỳ đầu tư mới. Một yếu tố khác là sự giải phóng của dòng tiền lớn sau thời gian chờ đợi kết quả thuế quan. Trong quá trình đàm phán, nhiều dòng vốn lớn đã buộc phải tạm ngưng giải ngân, chờ đợi tín hiệu rõ ràng hơn. Khi Việt Nam và Mỹ đạt được thỏa thuận sơ bộ ban đầu với mức thuế tương đối thấp so với trước đây và với các quốc gia khác, những dòng vốn này nhanh chóng được giải phóng.

Kinh tế Việt Nam tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng tích cực và được dự báo sẽ còn tăng trưởng cao hơn nữa trong thời gian tới, nhờ các chính sách cải cách mạnh mẽ. Kỳ vọng nâng hạng thị trường đang trở thành động lực quan trọng, thu hút dòng tiền cả trong và ngoài nước.

Dù bối cảnh vĩ mô đã cải thiện và tâm lý thị trường tích cực hơn, nhưng đà tăng nhanh hiện nay phần nào phản ánh sức ép giải ngân của dòng tiền lớn sau thời gian dài chờ đợi. Nhà đầu tư cần lưu ý về khả năng Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) duy trì lãi suất cao lâu hơn dự kiến, gây áp lực lên tỷ giá và mặt bằng lãi suất trong nước. Dòng tiền sau giai đoạn tăng mạnh sẽ có một phần dịch chuyển sang nhóm cổ phiếu đầu cơ, tiềm ẩn nguy cơ tạo bong bóng và điều chỉnh sâu do thiếu nền tảng cơ bản hỗ trợ.

Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đang đứng trước một tình thế độc đáo khi bước vào năm 2025. Thị trường chứng khoán đang dao động gần mức cao kỷ lục và các chỉ số suy thoái truyền thống vẫn chưa cho thấy dấu hiệu đáng lo ngại. Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách đang phải cân nhắc áp lực gia tăng trong các chỉ số kinh tế hướng tới tương lai trong bối cảnh lo ngại lạm phát dai dẳng. Sự hội tụ độc đáo của các yếu tố này mang đến cả cơ hội và rủi ro có thể xác định quỹ đạo của chính sách tiền tệ trong phần còn lại của năm.

Trong phân tích kinh tế, sự khác biệt giữa dữ liệu ‘mềm’ – bao gồm các cuộc khảo sát, chỉ số tình cảm và các biện pháp dựa trên thị trường – và dữ liệu ‘cứng’, bao gồm các số liệu cụ thể như số liệu việc làm, sản xuất công nghiệp và tăng trưởng GDP, đã được nhận diện từ lâu. Hiện tại, hai loại dữ liệu này đang kể những câu chuyện khác nhau rõ rệt về sức khỏe của nền kinh tế Hoa Kỳ.

Dữ liệu cứng tiếp tục vẽ nên bức tranh về khả năng phục hồi. Thị trường lao động vẫn tương đối chặt chẽ, chi tiêu của người tiêu dùng cho thấy động lực bền vững và thu nhập của công ty nhìn chung đã vượt quá kỳ vọng. Tuy nhiên, các chỉ số dữ liệu mềm đang nhấp nháy các tín hiệu cảnh báo không thể bỏ qua.

Các biện pháp dựa trên khảo sát về niềm tin kinh doanh đã giảm đáng kể, với các chỉ số PMI sản xuất và dịch vụ cho thấy sự yếu kém đáng lo ngại trong các đơn đặt hàng mới và kỳ vọng trong tương lai. Tâm lý người tiêu dùng, mặc dù không ổn định, đã cho thấy sự yếu kém dai dẳng trong các thành phần hướng tới tương lai.

Tiền lệ lịch sử và các mô hình phản ứng của Fed cho thấy một mô hình rõ ràng: Cục Dự trữ Liên bang đã liên tục phản ứng với căng thẳng kéo dài trong các chỉ số dữ liệu mềm, thường là trước khi dữ liệu cứng cho thấy sự suy giảm đáng kể. Cách tiếp cận chủ động này đã chứng minh hiệu quả trong việc ngăn chặn suy thoái do tâm lý di căn thành suy thoái toàn diện.

Môi trường hiện tại đặt ra một thách thức độc đáo vì căng thẳng dữ liệu mềm đang xảy ra cùng với định giá tài sản tăng cao và áp lực lạm phát liên tục. Điều này tạo ra một ma trận quyết định phức tạp hơn cho các nhà hoạch định chính sách so với các chu kỳ trước.

Thị trường tài chính hiện đang phản ánh mức độ tin tưởng cao vào kịch bản ‘hạ cánh mềm’, với định giá cổ phiếu vẫn ở mức cao và chênh lệch tín dụng tương đối được kiểm soát. Vị thế này tạo ra cả cơ hội và rủi ro cho Cục Dự trữ Liên bang.

Việc cắt giảm lãi suất sẽ đòi hỏi dữ liệu cứng phải xấu đi đáng kể hoặc bằng chứng rõ ràng cho thấy căng thẳng dữ liệu mềm đang bắt đầu tác động đến các số liệu kinh tế cụ thể. Với sự nhấn mạnh của Fed vào sự phụ thuộc vào dữ liệu, các nhà hoạch định chính sách có thể sẽ thích chờ xác nhận bổ sung trước khi hành động.

Quy mô của bất kỳ chu kỳ nới lỏng nào sẽ phụ thuộc phần lớn vào tốc độ và quyết đoán của Fed. Bằng chứng lịch sử cho thấy việc nới lỏng chủ động sớm có xu hướng hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa suy thoái so với việc cắt giảm phản ứng được thực hiện sau khi dữ liệu cứng đã xấu đi.

Ngoài chính sách tiền tệ, động lực tài chính có thể đóng vai trò ngày càng quan trọng trong kết quả kinh tế. Sở thích phát hành nợ ngắn hạn có thể hoạt động hiệu quả như nới lỏng định lượng, cung cấp thêm kích thích cho tài sản rủi ro ngay cả khi không có hành động của Fed.

Câu hỏi then chốt đối với thị trường và các nhà hoạch định chính sách là liệu sự phân kỳ hiện tại giữa dữ liệu mềm và dữ liệu cứng có phải là hiện tượng tạm thời hay là giai đoạn đầu của sự suy thoái kinh tế đáng kể hơn. Tiền lệ lịch sử cho thấy rằng sự yếu kém kéo dài của dữ liệu mềm cuối cùng sẽ biểu hiện ở các số liệu cứng hơn, nhưng thời điểm và quy mô của sự truyền tải này vẫn chưa chắc chắn.