Chuyển đổi xanh trong ngành logistics đang trở thành xu thế toàn cầu, nhưng phần lớn doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vẫn đang gặp khó khăn trong việc áp dụng các giải pháp thân thiện môi trường. Ngành logistics Việt Nam có tốc độ tăng trưởng nhanh chóng, trung bình 14-16%/năm, cao gần gấp đôi so với tốc độ tăng GDP. Tuy nhiên, ngành vẫn đang phát triển âm thầm, thiếu vắng các doanh nghiệp quy mô lớn có khả năng dẫn dắt thị trường.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho biết yêu cầu về chuyển đổi số, chuyển đổi xanh đã dần được các doanh nghiệp nhận thức nhưng việc thực thi trên thực tế còn hạn chế. Ông Đặng Vũ Thành, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), cũng cho rằng chuyển đổi xanh không còn là xu hướng, mà đã và đang hiện diện trong từng hoạt động hằng ngày của doanh nghiệp logistics trên toàn cầu. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp logistics, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm đến 95%, vẫn đang loay hoay với bài toán vốn, công nghệ và thực thi chính sách.

Chuyển đổi xanh không thể chỉ trông chờ từ phía doanh nghiệp. TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, cho biết điểm nghẽn đầu tiên là vấn đề “tiền đâu?”. Trong khi 95-97% doanh nghiệp logistics là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), thì thị trường tài chính xanh ở Việt Nam lại còn rất non trẻ. Tính đến giữa năm nay, quy mô tài chính xanh chỉ chiếm 4,35% tổng tín dụng, thấp hơn nhiều so với mức tối thiểu 10% như kỳ vọng.

Các chuyên gia đều thống nhất rằng cần có sự điều phối mạnh mẽ từ Nhà nước, đặc biệt là các bộ ngành như Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước… Không thể chỉ kỳ vọng vào nỗ lực của doanh nghiệp khi các điều kiện về tài chính, pháp lý, và hạ tầng vẫn còn quá nhiều bất cập. Nhà nước cần sớm tích hợp chính sách ưu đãi thuế, trợ cấp cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh, đưa trạm sạc, kho xanh, logistics thông minh vào quy hoạch đầu tư công.

Từ góc độ chính sách, các chuyên gia cho rằng không thể có phát triển xanh nếu không có dòng vốn xanh. Và để có dòng vốn đó, cần sự chung tay của cả hệ thống, từ cơ quan quản lý, ngân hàng, đến chính sách tài khóa và tiền tệ hỗ trợ chuyển đổi xanh rõ ràng, minh bạch và có thể đo lường. Như vậy, việc chuyển đổi xanh trong ngành logistics không chỉ là một xu thế mà còn là một yêu cầu cấp thiết để phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.

Ngày 25/7/2025, tại TP. Hồ Chí Minh, Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương) đã tổ chức Diễn đàn Logistics 2025 với chủ đề ‘Giải pháp logistics cho chuỗi cung ứng bền vững – ổn định’. Sự kiện này thu hút hơn 250 đại diện từ các cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp logistics, xuất khẩu và các chuyên gia trong nước và quốc tế.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang đối mặt với nhiều biến động. Mục đích của diễn đàn là phân tích các xu hướng vận hành chuỗi cung ứng hiện đại, thảo luận về giải pháp kết nối liên vận, logistics đa phương thức và tăng cường năng lực thích ứng của doanh nghiệp Việt Nam.

Phát biểu khai mạc, Phó Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài Nguyễn Thảo Hiền nhấn mạnh vai trò quan trọng của logistics trong việc ổn định chuỗi cung ứng, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy xuất khẩu. Bà Hiền cũng đề cập đến nhu cầu phát triển logistics đồng bộ với chiến lược phát triển thị trường, thông qua vận tải đa phương thức và hiện đại hóa hệ thống cảng.

Tại diễn đàn, các chuyên gia và doanh nghiệp đã trình bày và thảo luận về các vấn đề liên quan đến logistics, bao gồm tổng quan tình hình logistics hiện tại, thách thức và cơ hội phát triển, kinh nghiệm quy hoạch và vận hành cảng, và giải pháp tối ưu chuỗi cung ứng.

Các đại biểu tham dự đều đồng thuận nhận định rằng doanh nghiệp logistics Việt Nam đang chủ động đổi mới phương thức vận hành, mở rộng hợp tác quốc tế và tận dụng công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh. Điều này phản ánh bước chuyển mình tích cực của ngành logistics trong việc thích ứng với bối cảnh toàn cầu cũng như yêu cầu ngày càng cao từ các thị trường xuất nhập khẩu.

Diễn đàn cũng là cơ hội để các cơ quan quản lý, hiệp hội ngành hàng, chuyên gia và doanh nghiệp trong nước và quốc tế trao đổi cởi mở và thực chất về các vấn đề liên quan đến logistics và chuỗi cung ứng.

Diễn đàn Logistics 2025 là một sự kiện quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của ngành logistics tại Việt Nam. Với sự tham gia của các chuyên gia và doanh nghiệp trong nước và quốc tế, diễn đàn đã cung cấp một diễn đàn để các bên liên quan trao đổi ý tưởng và kinh nghiệm, đồng thời đề xuất các giải pháp để phát triển logistics và chuỗi cung ứng bền vững.

Các doanh nghiệp ngành logistics tại Việt Nam hiện đang đối mặt với những thách thức đáng kể do sự biến động của kinh tế toàn cầu. Đặc biệt, vấn đề đứt gãy chuỗi cung ứng, tăng chi phí vận tải và các rào cản về thuế carbon cũng như tiêu chuẩn Môi trường, Xã hội, Quản trị (ESG) của Liên minh châu Âu (EU) đang gây áp lực lớn lên ngành này. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp chuyển đổi xanh, tái định vị và phát triển bền vững trong cuộc đua toàn cầu.

Để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần sự hỗ trợ của Nhà nước thông qua các chính sách phát triển hạ tầng bền vững, tài chính xanh và quản trị phát thải. Ngành vận tải, đặc biệt là vận tải biển, đang là nguồn phát thải cao trong lĩnh vực logistics do mức tiêu thụ nhiên liệu lớn. Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) đã đặt yêu cầu chuyển đổi sang nhiên liệu ít phát thải, hướng tới mục tiêu giảm phát thải ròng về mức 0 vào năm 2050. Đây là cơ hội để Việt Nam xây dựng mô hình logistics xanh và bền vững.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), tốc độ tăng trưởng logistics Việt Nam đạt 16%/năm, và năm 2023, Việt Nam đã đứng thứ 43 trong xếp hạng chỉ số hiệu quả logistics và thuộc nhóm 5 nước dẫn đầu ASEAN. Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) Trần Thanh Hải cho rằng, logistics xanh không chỉ hướng tới mục tiêu phát triển bền vững mà còn giúp doanh nghiệp giảm chi phí dài hạn trước biến động của giá dầu và chi phí vận tải. Đây cũng là tiêu chuẩn mới của các thị trường xuất khẩu, đặc biệt là khi EU đã triển khai cơ chế CBAM áp thuế hàng hóa có phát thải cao.

Tuy nhiên, hành trình xanh hóa logistics tại Việt Nam không hề dễ dàng khi nhận thức, thói quen và hạ tầng chưa thực sự đáp ứng tốt cho sự phát triển của phương tiện vận chuyển xanh. Tổng Giám đốc Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Phúc Khang Lưu Thị Thanh Mẫu cho rằng, cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 đang đặt doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, trước áp lực lớn trong việc xanh hóa chuỗi cung ứng.

Cần sự phối hợp từ nhiều bên để thúc đẩy logistics xanh. Chủ tịch Macstar Group Trần Tiến Dũng cho biết, từ năm 2023, Macstar Group đã đầu tư tàu lớn, thành lập nhóm vận tải thủy nội địa và ven biển, thử nghiệm kết nối tuyến Hải Phòng-Ninh Bình bằng tàu thủy để lưu thông. Điều này không chỉ giúp Macstar Group tiết kiệm chi phí, giảm thời gian và tăng sức chở đáng kể mà còn góp phần xây dựng hình ảnh xanh trong mắt đối tác toàn cầu.

Phó Chủ tịch Ủy ban Vận tải và Logistics thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) Koen Soenens cho rằng, tại Việt Nam, hạ tầng logistics chưa đồng bộ, chính sách thiếu nhất quán và quy định chưa rõ ràng đang cản trở quá trình chuyển đổi xanh. Vì vậy, rất cần sự phối hợp, chung tay giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các bên liên quan để cùng nhau tạo ra một hệ sinh thái logistics bền vững.

Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công nhấn mạnh, phát triển logistics xanh trở thành lợi thế quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam đi nhanh hơn, vượt lên trong chiến lược phát triển bền vững toàn cầu. Đây còn là con đường sống còn, giúp doanh nghiệp logistics Việt Nam nâng cao sức cạnh tranh và tạo sức bật trong sự biến động bất định của nền kinh tế toàn cầu.

Trong bối cảnh hiện nay, phát triển logistics xanh đang trở thành một trong những giải pháp quan trọng giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh và đạt được mục tiêu phát triển bền vững. Tuy nhiên, quá trình “xanh hóa” logistics đang đối mặt với nhiều thách thức cần được giải quyết.

Theo các chuyên gia, tăng trưởng xanh và phát triển bền vững là xu thế chung toàn cầu và là yêu cầu tất yếu trong giai đoạn hiện nay. Về chi phí logistics, với sự đầu tư mạnh mẽ của Chính phủ vào hạ tầng giao thông và việc doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ mới, chi phí logistics tại Việt Nam đang được cải thiện tích cực, hiện ở mức khoảng 16-18% GDP.

Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 đã đặt mục tiêu “xanh hóa” các ngành kinh tế, thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng bền vững về môi trường và công bằng xã hội. “Phát triển logistics xanh” là một trong số các nhiệm vụ được giao cho các bộ, ngành liên quan trong bản chiến lược này.

Tuy nhiên, việc xanh hóa logistics là một hành trình đầy thách thức. Các doanh nghiệp logistics đang chịu sức ép ngày càng lớn phải chuyển đổi sang mô hình phát triển xanh và bền vững, đặc biệt là với cam kết tại COP26 về phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Một trong những rào cản chính là chi phí đầu tư cao, với khoảng 90% doanh nghiệp logistics là vừa và nhỏ (SME), việc đầu tư vào phương tiện xanh hay công nghệ thân thiện môi trường là thách thức lớn.

Hạ tầng chưa theo kịp, cơ sở hạ tầng cho phương tiện vận tải xanh còn hạn chế, khiến việc triển khai gặp khó khăn. Để phát triển logistics xanh, các chuyên gia cho rằng cần có sự đồng hành từ chính sách và tài chính. Cần khuyến khích tài chính xanh và các cơ chế hợp tác công – tư; ưu đãi thuế và miễn trừ pháp lý, đặc biệt trong lĩnh vực xe điện (EV).

Ở góc độ cơ quan quản lý, để chuyển đổi sang logistics xanh, cần tập trung chuyển đổi năng lượng, các phương tiện vận chuyển sử dụng năng lượng điện tái tạo, hydrogen, LNG…; khuyến khích chuyển đổi phương tiện sang đường thủy, đường sắt có năng lượng vận tải lớn.

Với doanh nghiệp, cần xây dựng chiến lược phù hợp với định hướng phát triển xanh; nâng cấp và mở rộng hệ thống kho bãi, đầu tư các trang thiết bị hiện đại; ưu tiên sử dụng các phương tiện vận tải thân thiện với môi trường; chia sẻ và nỗ lực hợp tác; áp dụng công nghệ mới và ứng dụng AI để tối ưu hóa hoạt động; xây dựng mô hình logistics xanh tích hợp.

Việt Nam hiện đang tích hợp logistics xanh trong doanh nghiệp là xu hướng tất yếu, được thúc đẩy bởi 4 yếu tố then chốt: Chính sách quốc gia và cam kết tăng trưởng xanh; áp lực thị trường và nhận thức môi trường ngày càng cao; vai trò nền tảng của hạ tầng logistics; chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ.

Các chuyên gia nhận định rằng, mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng với sự chung tay của cả doanh nghiệp và Chính phủ, logistics xanh sẽ sớm được triển khai ở Việt Nam, không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn giúp các doanh nghiệp Việt Nam tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, việc đầu tư vào logistics xanh không chỉ là một lựa chọn mà còn là một yêu cầu thiết yếu đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.