Xuất khẩu tôm Việt Nam đạt hơn 2 tỷ USD trong 6 tháng qua

Theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu tôm của Việt Nam trong 6 tháng qua đã đạt hơn 2 tỷ USD, tăng 27% so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, xuất khẩu tôm sang Trung Quốc tăng hơn 80%, trong khi đó xuất khẩu sang Mỹ lại sụt giảm trong bối cảnh thuế siết chặt.

Tôm chân trắng chiếm tỷ trọng cao nhất với 62,1%, tiếp theo là tôm loại khác (27,4%) và tôm sú (10,5%). Nhóm ‘tôm loại khác’ ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng tới 124%. Trung Quốc đã vươn lên vị trí dẫn đầu nhập khẩu tôm Việt Nam với kim ngạch đạt gần 595 triệu USD, tăng 81% so với cùng kỳ.

Sự phục hồi tiêu dùng, nhu cầu cao dịp hè và nhu cầu cao đối với tôm hùm từ Việt Nam tiếp tục giúp Trung Quốc trở thành thị trường bứt phá nhất. Tuy nhiên, thị trường Mỹ – từng là đầu tàu xuất khẩu của tôm Việt – lại có dấu hiệu suy giảm.

Dù kim ngạch 6 tháng vẫn tăng 13% lên 341 triệu USD, nhưng phần lớn tăng trưởng đến từ tháng 5 khi doanh nghiệp Việt đẩy mạnh giao hàng trước khi thuế đối ứng của Tổng thống Donald Trump có hiệu lực. Sang tháng 6, xuất khẩu sang Mỹ giảm tới 37%.

Xuất khẩu tôm Việt Nam và những thách thức từ chính sách thuế quan

Trước đó, từ tháng 4, chính quyền Tổng thống Donald Trump bắt đầu áp thuế đối ứng 10% với nhiều mặt hàng nhập khẩu. Đến tháng 7, mức thuế với tôm Việt Nam được nâng lên 20% (chính thức áp dụng từ 1/8). Cùng với đó, doanh nghiệp còn đối mặt với các nguy cơ từ thuế chống bán phá giá sơ bộ hơn 35% và thuế chống trợ cấp dự kiến áp dụng cuối năm nay.

Hiệp hội đánh giá các yếu tố thuế quan đã khiến thị trường Mỹ trở nên bất ổn, khó dự đoán. Nhập khẩu tôm của Mỹ tuy vẫn tăng trong 5 tháng đầu năm, nhưng rõ ràng đây là kết quả của việc các doanh nghiệp ‘chạy đơn’ trước ngày thuế có hiệu lực, không phải là tăng trưởng bền vững.

Trong tháng 7, hiệp hội này dự báo xuất khẩu tôm Việt Nam sẽ chững lại so với tháng 5, tháng 6 do các đơn hàng ‘tránh thuế’ đã được đẩy đi sớm. Việc Mỹ tạm hoãn áp thuế đến 1/8 giúp một số doanh nghiệp tranh thủ xuất thêm hàng trong nửa đầu tháng, nhưng tâm lý dè dặn vẫn bao trùm thị trường.

Giải pháp cho doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam

Nửa cuối năm, triển vọng xuất khẩu phụ thuộc lớn vào chính sách thuế quan từ Mỹ; khả năng tái cơ cấu nhanh của doanh nghiệp để chuyển dịch sang các thị trường ít rủi ro hơn; tình hình dịch bệnh và chi phí đầu vào trong nước…

Trước biến động từ thị trường và chính sách quốc tế, doanh nghiệp tôm Việt cần chủ động tái cấu trúc chiến lược xuất khẩu. Giải pháp gồm đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc Mỹ, tận dụng ưu đãi EVFTA, CPTPP; đẩy mạnh sản phẩm chế biến sâu, phù hợp xu hướng tiện lợi, đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng, tránh rủi ro gian lận thương mại.

Cùng với đó, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số toàn chuỗi và kiểm soát vùng nuôi đạt chuẩn sẽ nâng cao khả năng thích ứng, tối ưu chi phí. Doanh nghiệp cũng cần chuẩn bị tốt về tài chính, pháp lý để đối phó với thay đổi thuế từ các thị trường lớn.

Việc xuất khẩu hàng loạt mặt hàng nông sản như thanh long, ớt, đậu bắp, hồ tiêu, gia vị qua châu Âu gần đây đã gặp phải tình trạng tắc nghẽn. Các doanh nghiệp, đặc biệt là ngành hàng rau quả tươi, đang phải đối mặt với tình thế khó khăn do vừa chịu thiệt hại kinh tế vừa nguy cơ mất dần thị trường vào tay đối thủ.

Tình trạng tắc nghẽn xuất khẩu nông sản qua châu Âu đã khiến nhiều doanh nghiệp lâm vào tình cảnh khó khăn. Rau quả thay vì được xuất khẩu sang châu Âu thì phải tiêu hủy do không thể thực hiện thủ tục xuất khẩu. Một doanh nghiệp tại TP.HCM cho biết từ ngày 1/7 đến nay, hàng chục tấn hàng rau quả tươi của công ty đã hư hỏng và phải tiêu hủy. Doanh nghiệp cũng không biết khi nào việc này mới được tháo gỡ. Lo lắng nhất hiện nay không chỉ là thiệt hại về vật chất trước mắt mà là mất khách hàng vào tay các đối thủ khác.

Ông Huỳnh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận (tỉnh Lâm Đồng), cũng bày tỏ sự bức xúc về tình trạng này. Các doanh nghiệp địa phương đã hợp tác với doanh nghiệp ở TP.HCM để xuất hàng đi châu Âu nhưng gần một tháng qua bị vướng thủ tục không xuất được. Thời gian chờ đợi kéo dài khiến sản phẩm bị hư hỏng phải tiêu hủy, số lượng rất lớn. Trước mắt, với sản phẩm đã chuẩn bị và mới thu hoạch, các doanh nghiệp phải tìm kiếm khách hàng mới để xuất đi Trung Quốc, Ấn Độ. Tuy nhiên, mùa này Trung Quốc cũng có hàng nên nhu cầu tiêu thụ không cao. Vì vậy giá thanh long đạt chuẩn xuất khẩu vào châu Âu trước đây thấp nhất 15.000 – 20.000 đồng thì nay giảm mạnh chỉ còn 3.000 – 4.000 đồng/kg.

Không chỉ rau quả tươi, tình trạng tắc nghẽn xuất khẩu cũng xảy ra với hồ tiêu và gia vị. Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị VN (VPSA) đã có công văn gửi Bộ NN-MT phản ánh tình trạng này. Đại diện VPSA cho biết lượng hàng tồn đang chờ giấy phép xuất khẩu ước tính sơ bộ khoảng 250 tấn và hy vọng các thủ tục liên quan sẽ sớm được giải quyết để tạo thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp.

Trước đây, việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đảm nhiệm. Tuy nhiên, thực hiện Thông tư số 12/2025/TT-BNNMT về phân cấp thẩm quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật, thẩm quyền kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu được chuyển về cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh.

Tại TP.HCM, Sở An toàn thực phẩm đang chờ hướng dẫn từ cấp trên để thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong quá trình chuyển giao đang có những vướng mắc dẫn đến tình trạng tắc nghẽn xuất khẩu. Từ đầu tháng 7, các doanh nghiệp đã gửi văn bản cầu cứu các cơ quan ban ngành có liên quan.

Trong văn bản trả lời doanh nghiệp, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết sẽ phối hợp với Sở An toàn thực phẩm TP.HCM thực hiện nhiệm vụ kiểm tra nhà nước, hỗ trợ hoàn thành thủ tục xuất khẩu hàng hóa đáp ứng theo yêu cầu của thị trường nhập khẩu.

Bà Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, cho biết Sở đang triển khai thực hiện theo quy định và sẽ cố gắng để doanh nghiệp không bị thiệt hại. Sở cũng có công văn khẩn gửi Bộ NN-MT tiếp tục đề nghị hướng dẫn việc thực hiện quy định cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm.

Trước thực tế này, các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp đang kiến nghị Bộ NN-MT xem xét và đưa ra giải pháp kịp thời nhằm hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết các vướng mắc. Đồng thời, cần sửa đổi, bổ sung các quy định trong Thông tư 12/2025/TT-BNNMT để đảm bảo việc cấp giấy chứng nhận đúng tiến độ và phù hợp với yêu cầu của các nước nhập khẩu.

Xuất khẩu tôm Việt Nam dự báo chững lại trong tháng 7

Theo đánh giá của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (Vasep), xuất khẩu tôm Việt Nam trong tháng 7 được dự báo sẽ chững lại so với hai tháng trước đó là tháng 5 và tháng 6. Điều này có thể được lý giải bởi việc nhiều đơn hàng đã được thực hiện sớm trong thời gian hoãn thuế đối ứng.

Quyết định tạm hoãn áp thuế của Mỹ đến ngày 1/8 đã giúp một số doanh nghiệp tranh thủ xuất khẩu thêm hàng trong nửa đầu tháng 7. Tuy nhiên, tâm lý dè dặn vẫn đang bao trùm thị trường, gây ảnh hưởng đến triển vọng xuất khẩu tôm trong thời gian tới. Dự báo này cho thấy sự thận trọng của các doanh nghiệp trong việc đẩy mạnh xuất khẩu tôm trong bối cảnh có nhiều biến động.

Trước đó, xuất khẩu tôm Việt Nam đã có sự tăng trưởng đáng kể trong hai tháng 5 và 6. Sự chững lại trong tháng 7 có thể là do các doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược xuất khẩu và tập trung vào các thị trường khác. Tuy nhiên, với quyết định tạm hoãn áp thuế của Mỹ, một số doanh nghiệp vẫn có cơ hội để tăng xuất khẩu tôm trong thời gian tới.

Các doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam cần theo dõi sát sao diễn biến của thị trường và điều chỉnh chiến lược xuất khẩu cho phù hợp. Đồng thời, việc duy trì chất lượng sản phẩm và đáp ứng nhu cầu của thị trường sẽ giúp các doanh nghiệp duy trì và mở rộng thị phần xuất khẩu tôm.

Các doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực tìm kiếm giải pháp để thích ứng với thuế quan của Mỹ, với trọng tâm là tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới. Theo báo cáo của Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV), hơn 51,6% doanh nghiệp xuất khẩu đang lên kế hoạch tìm kiếm thị trường mới để giảm thiểu rủi ro thuế quan. Điều này cũng được các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh trong nước ưu tiên, với 34,9% lựa chọn này.

Ngoài tìm kiếm thị trường mới, các doanh nghiệp cũng có xu hướng tăng nội địa hóa chuỗi sản xuất và tìm kiếm thị trường nguyên liệu đầu vào từ các đối tác khác. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ, nông-lâm và thủy sản đang ưu tiên tìm kiếm thị trường ngoài Mỹ. Ngược lại, các công ty xây dựng có xu hướng chờ đợi và tập trung nhiều hơn vào giải pháp nội địa hóa chuỗi sản xuất.

Từ tháng 4, một số doanh nghiệp như SK Foods đã lập kế hoạch chuyển dịch thị trường xuất khẩu sang các nước như EU, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore và UAE. Các doanh nghiệp các ngành cho rằng họ chịu tác động khá nghiêm trọng từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ. Việt Nam có lợi thế đa dạng thị trường với 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, cùng 70 cơ chế hợp tác song phương.

Để tạo thuận lợi cho việc tìm kiếm thị trường mới, các doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng đàm phán FTA với các nước tiềm năng khác. Việc phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước cũng là điều cần thiết, qua đó giảm sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu và linh kiện nhập khẩu. Họ cũng khuyến nghị các cơ chế hỗ trợ cho hoạt động dịch chuyển chuỗi cung ứng hoặc mở rộng thị trường xuất khẩu ngoài Mỹ, Trung Quốc.

Việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và tăng cường nội địa hóa chuỗi sản xuất được xem là chiến lược quan trọng giúp các doanh nghiệp Việt Nam giảm thiểu rủi ro thuế quan và thích ứng với thay đổi trong chính sách thương mại quốc tế. Với sự hỗ trợ từ Chính phủ và nỗ lực của các doanh nghiệp, Việt Nam có thể tận dụng các FTA và cơ hội hợp tác song phương để duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Các doanh nghiệp cần tập trung vào việc nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện chất lượng sản phẩm và dịch vụ để đáp ứng nhu cầu của thị trường quốc tế. Đồng thời, việc phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước sẽ giúp giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu và tăng cường giá trị gia tăng trong sản xuất.

Chính phủ cũng cần tiếp tục tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc tìm kiếm thị trường mới và phát triển thị trường trong nước. Sự phối hợp giữa Chính phủ và các doanh nghiệp sẽ là chìa khóa giúp Việt Nam vượt qua thách thức và tận dụng cơ hội trong bối cảnh thương mại quốc tế đang thay đổi nhanh chóng.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang biến động, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu tại Thanh Hóa đã chủ động thay đổi chiến lược kinh doanh nhằm mở rộng thị trường và tăng cường xuất khẩu. Điều này không chỉ giúp họ giảm thiểu rủi ro mà còn tạo ra cơ hội tăng trưởng mới.

Công ty CP May xuất khẩu Trường Thắng, một trong những doanh nghiệp điển hình, đã tái cơ cấu lại danh mục khách hàng của mình. Thay vì phụ thuộc nhiều vào thị trường châu Á như trước đây, doanh nghiệp này đã chủ động mở rộng hợp tác với các đối tác mới tại châu Âu, châu Mỹ và Đông Âu – những thị trường giàu tiềm năng nhưng ít được khai thác. Ông Vũ Công Thắng, giám đốc công ty, cho biết mặc dù thị trường mới đòi hỏi phải điều chỉnh mẫu mã, kích cỡ và quy trình chứng nhận chất lượng theo tiêu chuẩn riêng, nhưng bù lại, sự cạnh tranh không quá khốc liệt và giá bán ổn định hơn.

Không riêng gì Trường Thắng, nhiều doanh nghiệp khác cũng đã linh hoạt điều chỉnh hướng đi. Công ty TNHH Công nghiệp INTCO Việt Nam, chuyên sản xuất các sản phẩm tái chế từ nhựa EPS và nhựa PS, đang đẩy mạnh tìm kiếm thị trường tại các nước châu Âu và Bắc Mỹ. Trước đây, sản phẩm của công ty chủ yếu xuất sang Trung Quốc, nhưng từ năm 2024 đến nay, đơn vị này đã liên tục tham gia các chương trình kết nối giao thương quốc tế và từng bước mở rộng mạng lưới phân phối sang Canada, Mexico và Ba Lan.

Tỉnh Thanh Hóa hiện có hơn 230 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu trực tiếp với hàng hóa phong phú, từ nông sản, thủy sản, dệt may đến vật liệu xây dựng và linh kiện điện tử. Để mở rộng thị trường, nhiều doanh nghiệp đang tích cực tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do như EVFTA (với EU), CPTPP, UKVFTA và RCEP. Theo Sở Công Thương Thanh Hóa, trong 6 tháng đầu năm 2025, khoảng 47% kim ngạch xuất khẩu của tỉnh đã được hưởng ưu đãi thuế từ các FTA, tăng 6 điểm % so với cùng kỳ năm ngoái.

Một hướng đi quan trọng giúp doanh nghiệp Thanh Hóa mở rộng thị trường xuất khẩu là tích cực tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại quốc tế. Trong năm 2024 và nửa đầu năm 2025, tỉnh đã tạo điều kiện để nhiều doanh nghiệp tham gia hội chợ, triển lãm quy mô lớn nhằm quảng bá sản phẩm, kết nối đối tác và nắm bắt xu hướng tiêu dùng toàn cầu.

Ứng dụng thương mại điện tử xuyên biên giới đang dần trở thành kênh xuất khẩu tiềm năng cho nhiều doanh nghiệp tại Thanh Hóa, đặc biệt là các đơn vị vừa và nhỏ. Thông qua các nền tảng như Amazon, Alibaba hay các chợ điện tử chuyên ngành, hàng hóa địa phương có cơ hội tiếp cận trực tiếp với người tiêu dùng quốc tế mà không cần thông qua nhiều khâu trung gian.

Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa 6 tháng đầu năm 2025 của Thanh Hóa đạt 3,4 triệu USD, tăng 20,5% so với cùng kỳ. Để đạt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu 8 tỷ USD trong năm 2025, Thanh Hóa xác định rõ vai trò then chốt của đổi mới công nghệ, đa dạng hóa thị trường và chuyển đổi xanh trong sản xuất.

Ngành vận tải hàng hóa của Việt Nam đang phải đối mặt với sự gia tăng đáng kể các chi phí logistics trong bối cảnh đàm phán thương mại giữa Mỹ và các quốc gia trên thế giới đang diễn ra. Mặc dù Hiệp định tạm hoãn thuế quan của Mỹ đã mở ra những cơ hội kinh doanh mới, nhưng đồng thời cũng tạo ra thách thức lớn về việc thích ứng với những thay đổi trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Được biết, ngành logistics tại Việt Nam hiện có trị giá khoảng 42 tỷ USD và đang tăng trưởng với tốc độ 14-16% mỗi năm. Tuy nhiên, việc áp dụng thuế quan đã dẫn đến giảm khối lượng hàng hóa, từ đó làm tăng chi phí logistics. Cụ thể, cước vận chuyển container đến bờ Tây Hoa Kỳ đã tăng từ 1.850 USD lên 2.950 USD, còn đến bờ Đông tăng từ 2.000 USD lên gần 5.000 USD/container. Ngoài ra, phí lưu kho tại cảng Los Angeles có thể lên tới 500 USD/ngày/container.

Các doanh nghiệp Việt Nam đã có những bước chuẩn bị nhất định để đối mặt với những thách thức này. Tuy nhiên, thách thức lớn mà họ phải vượt qua là sắp xếp nguồn lực và đưa ra quyết định hiệu quả. Phần lớn doanh nghiệp vẫn dựa vào cảm tính và ý chí lãnh đạo, thay vì dựa vào phân tích dữ liệu. Tình trạng chuyển đổi số chậm cũng cản trở khả năng thích ứng của các doanh nghiệp lớn và vừa.

Ông Trần Chí Dũng, Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ logistic Việt Nam (VLA), nhận định rằng thời gian 90 ngày hoãn áp thuế của Mỹ là chưa đủ để doanh nghiệp trong nước kịp thích ứng với các thay đổi trong chuỗi cung ứng. Ông cho rằng việc điều chỉnh nguồn cung, quy trình sản xuất hay kênh phân phối không thể diễn ra trong vài tháng mà cần tới vài năm.

Ông Nguyễn Ngọc Thạch, CEO của Smart-Link Logistics, cho rằng trong ngắn hạn, việc Mỹ thay đổi mức áp thuế nhập khẩu với nhiều mặt hàng có thể gây ảnh hưởng nhẹ đến số lượng đơn hàng xuất khẩu. Tuy nhiên, về dài hạn, các mặt hàng thiết yếu và có lợi thế cạnh tranh của Việt Nam sẽ ít bị ảnh hưởng, thậm chí có cơ hội tăng trưởng tốt hơn.

Để đối phó với sự biến động khó lường, các doanh nghiệp logistics đã dần thích nghi bằng cách linh hoạt điều chỉnh lịch trình và đầu tư mạnh vào hạ tầng. Họ cũng đã chủ động xây dựng kịch bản ứng phó và tận dụng mạng lưới 17 FTA mà Việt Nam đã ký kết để mở rộng thị trường.

Dự báo về tác động từ mức thuế mới đối với một số ngành hàng xuất khẩu sang Mỹ, các chuyên gia nhận định rằng sẽ khiến đơn hàng giảm từ 10-15% trong 1-3 tháng đầu. Tuy nhiên, đây chỉ là sự điều chỉnh ngắn hạn, bởi các đối thủ cạnh tranh có thể mở ra cơ hội dài hạn cho hàng hóa Việt Nam.

Để nâng cao lợi thế cạnh tranh, các doanh nghiệp logistics cần chuyển đổi vai trò từ “hỗ trợ phía sau” sang “mở đường” cho hàng hóa ra thị trường. Đồng thời, họ phải đóng vai trò như “người quản lý chuỗi cung ứng”, hỗ trợ khách hàng tái cấu trúc chuỗi cung ứng một cách linh hoạt và hiệu quả hơn trong bối cảnh nhiều biến động toàn cầu.