Ở Cao Bằng, văn hóa tín ngưỡng của người Dao gắn liền với những bức tranh thờ linh thiêng, phản ánh thế giới quan và nhân sinh quan của cộng đồng dân tộc này. Cộng đồng người Dao được chia thành hai ngành chính, Dao Đỏ và Dao Tiền, đều coi tranh thờ là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh.

Tranh thờ của người Dao được phân loại thành hai dạng chính: tranh thờ cúng hằng ngày và tranh sử dụng trong nghi lễ. Tranh thờ cúng hằng ngày được gọi là Tầu Kháng, chỉ được treo trên bàn thờ tổ tiên của những gia đình có vai trò trưởng họ. Bức tranh này gồm 72 hình, mô tả các vị thần và tổ tiên, trong đó có 5 vị thần cao nhất là Nhụn Hùng (Ngọc Hoàng), Sếnh Chiu (Thánh Chủ), Duần Xỉ (Nguyên Thủy Thiên Tôn), Lềnh Pu (Linh Bảo Thiên Tôn) và Tồ Ta (Đạo Đức Thiên Tôn). Người Dao có quy định nghiêm ngặt về thờ cúng, những gia đình không phải trưởng họ không được treo tranh thờ.

Bàn thờ của những gia đình không phải trưởng họ chỉ là một tấm ván kê cao ở góc phải của gian giữa, không treo tranh. Bàn thờ trưởng họ được làm bằng gỗ, trông như một ngôi nhà nhỏ, có mái và 4 cột kéo dài đến nền nhà. Việc thờ cúng và sử dụng tranh thờ thể hiện sự phân biệt và tôn kính đối với vai trò của gia đình trưởng họ trong cộng đồng.

Bên cạnh tranh thờ cúng hằng ngày, tranh thờ còn đóng vai trò quan trọng trong nghi lễ của người Dao. Nếu thiếu tranh thờ, nghi lễ cấp sắc, cúng giải hạn, đám tang không thể thực hiện. Trong nghi lễ cấp sắc, tranh thờ được treo để chứng tỏ sự hiện diện của các vị thần đến chứng kiến và công nhận nghi lễ.

Lễ cấp sắc của người Dao có các bậc như 3 đèn, 7 đèn, 9 đèn, 12 đèn. Bậc 3 đèn là lễ công nhận trưởng thành cho đàn ông người Dao. Từ bậc 7 đèn trở lên là lễ cấp sắc cho người thụ lễ được công nhận là thầy. Trong lễ cấp sắc, người Dao sử dụng các bộ tranh Hành Phây, Tồm Toòng, tranh Xiền nghè, Xiền tào. Các bức tranh này được treo theo thứ tự và có ý nghĩa riêng.

Tranh thờ được coi là báu vật trong mỗi gia đình người Dao, được cất giữ cẩn thận và chỉ được sử dụng trong những dịp lễ. Với người Dao, bộ tranh thờ như một ‘lá bùa hộ mệnh’ cho gia đình, dòng họ và giúp họ có thể kết nối với thế giới siêu nhiên.

Ứng xử của những người thầy cúng và người sở hữu tranh thờ luôn tuân thủ các nguyên tắc phong tục; họ tỉ mỉ, cẩn trọng, thực hiện các kiêng kị theo truyền thống. Tất cả những điều này cho thấy có sự tôn kính đặc biệt của người Dao đối với tranh thờ và điều đó cũng thể hiện tính thiêng của tranh thờ trong sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của người Dao.

Có thể thấy, tranh thờ đóng vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh của người Dao, không chỉ phản ánh thế giới quan và nhân sinh quan mà còn thể hiện sự tôn kính và kết nối với thế giới siêu nhiên. Qua những bức tranh thờ, người Dao thể hiện sự biết ơn và tôn kính đối với tổ tiên và các vị thần.

Trong bối cảnh thời trang luôn thay đổi không ngừng, nhà thiết kế Linh Thảo đã chọn cho mình một con đường riêng biệt: lặng lẽ, bền bỉ gìn giữ và kể lại những giá trị thiêng liêng của văn hóa tín ngưỡng Việt bằng chính ngôn ngữ của kim chỉ, màu sắc và hoa văn cổ truyền. Không chỉ là nhà thiết kế, chị còn là người kể chuyện, người kết nối văn hoá truyền thống đến với hiện tại và với thế hệ trẻ hôm nay.

Cơ duyên từ kim chỉ và nỗi niềm gìn giữ linh hồn dân tộc đã đưa NTK Linh Thảo đến với nghề thiết kế. Sinh ra tại Thái Bình, quê hương của nghề thêu tay truyền thống, tuổi thơ của chị gắn liền với kim chỉ bên mẹ. Với nền tảng này, kết hợp với quá trình học tập bài bản từ cử nhân đến thạc sĩ Mỹ thuật ứng dụng tại Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung Ương, đã định hình nên con đường thiết kế chuyên nghiệp của chị. Chị bén duyên với nghề thiết kế từ 24 năm trước, với tâm niệm gìn giữ di sản bằng sự tôn kính.

Chị đã phát triển thương hiệu TIỆM LYNH (nay là LYNH HERITAGE), với mong muốn kiến tạo một hệ sinh thái sáng tạo, nơi hồn cốt dân tộc được tái hiện bằng tư duy thiết kế mới. Qua từng đường kim mũi chỉ, chị đang viết nên câu chuyện của văn hóa Việt, nơi truyền thống tìm thấy tiếng nói trong hơi thở đương đại. Thời trang qua đôi tay NTK Linh Thảo trở thành cầu nối truyền thống và đương đại.

Sự khác biệt trong thiết kế của NTK Linh Thảo không chỉ nằm ở tính thủ công hay độ tinh xảo, mà chính ở chiều sâu văn hóa. Những giá trị tâm linh tưởng chừng xa vời, dưới bàn tay Linh Thảo, bỗng trở nên sống động, gần gũi, và mang tính ứng dụng trong không gian nghệ thuật, học thuật, thậm chí đối thoại với đời sống đương đại.

Không chỉ thiết kế, NTK Linh Thảo còn là giảng viên tại Đại học Kiến Trúc Hà Nội, trực tiếp lan tỏa nét đẹp văn hóa tín ngưỡng đến thế hệ trẻ. Chị bảo trợ chuyên môn và đồng hành cùng nhiều dự án văn hóa lớn, giúp người trẻ ‘giải mã’ biểu tượng tâm linh và nhìn thời trang bằng con mắt đa chiều. Chị tin rằng: “Sáng tạo chính là cây cầu để kết nối quá khứ và hiện tại. Khi ta làm mới di sản bằng tư duy thiết kế mới có nghiên cứu, có chọn lọc, ta không làm mất đi cội nguồn, mà đang làm nó sống tiếp, sống đúng và sống đẹp hơn với thời đại”.

TIỆM LYNH và giấc mơ gìn giữ linh hồn văn hóa Việt đã trở thành hiện thực khi NTK Linh Thảo sáng lập và điều hành. Với chị, trang phục tín ngưỡng không chỉ là sản phẩm thương mại đơn thuần, mà là biểu tượng văn hóa cần được gìn giữ bằng sự tử tế và lòng tôn kính. Từ lý tưởng ấy, TIỆM LYNH không chỉ là nơi chế tác trang phục truyền thống, mà chị cùng đội ngũ của mình đang kiến tạo những tác phẩm nghệ thuật mang chiều sâu văn hoá, trở thành đơn vị tiên phong đi đầu thiết kế trang phục văn hoá tín ngưỡng Việt.